97. rocznica śmierci Jana Szczepanika w Tarnowie

Dnia 18 kwietnia 1926 r. Tarnów obeszła tragiczna wieść: oto w 54. roku życia odszedł genialny wynalazca, Jan Szczepanik. Nie obyło się wówczas bez fake newsów: mimo że przyczyną śmierci był nowotwór, jedna z redakcji podała sensacyjną wiadomość, jakoby geniusz popełnił samobójstwo… Nosząca Jego imię od 1995 r. nasza szkoła właśnie w kwietniu każdego roku przypomina tę postać poprzez organizację Dnia Patrona Szkoły.

Przypomnijmy najważniejsze fakty z życia wynalazcy. Jan Szczepanik ur. 13 czerwca 1872 r. w Rudnikach k. Mościsk. Najwybitniejszy wynalazca galicyjski, nazywany „polskim Edisonem”; człowiek o wszechstronnych zainteresowaniach; autor ponad 50 wynalazków z różnych dziedzin oraz kilkuset patentów. Syn Marianny Szczepanik, wcześnie osierocony swoje młodzieńcze lata spędził u wujostwa Gradowiczów w Krośnie. Od 1902 r. do końca życia związany z Tarnowem, gdzie poślubił Wandę Dzikowską, córkę miejscowego lekarza. Swoje pracownie posiadał w Tarnowie, Berlinie, Wiedniu i Dreźnie. Dziedziny jego zainteresowań to: tkactwo, telewizja, fotografia barwna, film dźwiękowy, film barwny, telegraf bez drutu, tkanina kulochronna, aeronautyka, samoczynny regulator ciągów, karabin automatyczny, fotosculptor, urządzenia hamulcowe oraz literatura piękna. Unowocześnił światowy przemysł włókienniczy, stworzył automat do tkania materiałów wzorzystych oraz gobelinów, od 1897 r. prekursor telewizji – twórca elektroskopu, czyli aparatu do reprodukowania obrazów na odległość za pomocą elektryczności, wynalazca kamizelki kuloodpornej (uratowała życie króla Hiszpanii), za którą uhonorowany został Medalem Izabeli Katolickiej. W Tarnowie pracował nad wynalazkami z dziedziny fotografii kolorowej i filmu barwnego. Metoda Jana Szczepanika została wykorzystana przez firmę Kodak w 1929 r. oraz firmę Agfa w 1932 r. Prowadził pionierskie badania nad udźwiękowieniem filmu poprzez opracowanie urządzenia do zapisywania i odtwarzania dźwięku, opatentował system produkcji kamer i projektorów. Przyjaźnił się z Markiem Edisonem i Franciszkiem Pikiem Mirandolą. Zmarł przedwcześnie, pochowany na Starym Cmentarzu w Tarnowie. Na nowo odnaleziony w latach 70. XX w., do propagatorów jego pamięci należą Mieczysław Grohman, Władysław Jewsiewicki, Anna Pragłowska oraz Zespół Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w Tarnowie i Fundacja, noszące imię znanego wynalazcy.

Oprac. M. Czosnyka (Fundacja Szczepanika, ZSOiT w Tarnowie)