„Naród, który traci pamięć przestaje być Narodem
– staje się jedynie zbiorem ludzi, czasowo zajmujących dane terytorium.”
(Józef Piłsudski)
100 lat temu, 15 sierpnia 1920 roku na przedpolach Warszawy stoczyła się decydująca Bitwa wojny polsko –bolszewickiej, określana mianem Bitwy Warszawskiej – „Cudem nad Wisłą” i uznawana za 18. przełomową bitwę w historii świata.
Batalia ta, zdecydowała o zachowaniu przez Polskę niepodległości i w opinii ekspertów uchroniła Europę przed bolszewizmem. Właśnie tym wydarzeniom poświęcona jest druga już w tym roku wystawa fotograficzna przygotowana przez Zarząd Rady NOT w Tarnowie. Przedstawia ona genezę, początek wojny polsko – bolszewickiej, jej przebieg, kolejne etapy, poszczególne bitwy, postaci, sylwetki ludzi, wydarzenia historyczne, uzbrojenie armii walczących.
Wojna polsko-bolszewicka rozpoczęła się krótko po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Będąca początkiem wojny Operacja „Wisła” rozpoczęta została z rozkazu Lenina już 18 listopada 1918 roku. Pokonanie Polski było dla Lenina celem taktycznym – głównym było udzielenie pomocy komunistom, którzy w tym samym okresie próbowali rozpocząć rewolucję w Niemczech i w krajach powstałych z rozpadu Austro-Węgier.
Za początek wojny uznać możemy starcie koło białoruskiego miasteczka Mosty, gdzie wojska polskie 14 lutego 1919 roku powstrzymały marsz oddziałów bolszewickiego Frontu Zachodniego, które posuwały się za wycofującymi się Niemcami. Jak napisał historyk Artur Leinwand: „Tak więc obok istniejącego już poprzednio konfliktu politycznego powstał konflikt zbrojny. Rozpoczęła się niewypowiedziana wojna między Polską, a Rosją Radziecką.”
„Poprzez trupa białej Polski do ogólnoświatowego pożaru rewolucji” – tak Michaił Tuchaczewski zagrzewał czerwonoarmistów przed ofensywą na polskie ziemie. Jej finałem miało być zdobycie Warszawy, a później marsz na Berlin.
Bitwa Warszawska była decydującą bitwą wojny polsko-bolszewickiej. Rozegrała się między 13 a 25 sierpnia 1920 r. na przedpolach Warszawy zgodnie z planem operacyjnym, który na podstawie ogólnej koncepcji Józefa Piłsudskiego opracowali szef sztabu generalnego Tadeusz Rozwadowski, płk. Tadeusz Piskor i kpt. Bronisław Regulski.
Podkreśla się, że o wyniku Bitwy Warszawskiej zadecydowała dobra strategia, oraz wywiad wojskowy. Wówczas to po raz pierwszy zastosowano na szeroką skalę radio wywiad i kryptologię. Te czynniki zadecydowały o naszym zwycięstwie. Fraza „cud nad Wisłą” jest związana z ideą wojny cywilizacji, zderzeniem kultur. Z jednej strony cywilizacji europejskiej, zachodniej, z drugiej strony zaś cywilizacji azjatyckiej i ideologii bolszewickiej. Można w tym przypadku śmiało wysunąć analogię z Bitwą pod Wiedniem 1683 r., kiedy to Jan III Sobieski na czele sił europejskich pokonał Turków, też reprezentujących obcą kulturę i cywilizację – zaznaczają historycy.
Koncentrujemy się głównie na wydarzeniach militarnych; Osów, Radzymin, Warszawa, ale Bitwa Warszawska w kategoriach militarnych to stracie, które dzieje się tak naprawdę między Wisłą a Bugiem, a nawet Niemnem, to ogromna operacja wojskowa. Ważne, abyśmy nie sprowadzali wszystkiego tylko do 15 sierpnia 1920 r.
Zapraszamy zatem do oglądnięcia naszej wystawy, życząc przyjemnych wrażeń.
Zarząd Rady NOT w Tarnowie
Autor wystawy: Sekretarz Zarządu Rady NOT, Prezes Oddziału SIMP w Tarnowie – Lesław Świętochowski
